Το "Άξιον Εστί" στο ανοιχτό Δημοτικό Θέατρο Βόλου, 16 Σεπτεμβρίου 2018

του Χρύσανθου Θαλασσινού

Το λαϊκό ορατόριο «Το Άξιον Εστί» (1964 σε δίσκο 33 στροφών με το παρακείμενο εξώφυλλο του Γιάννη Τσαρούχη) είναι η φωτεινή στιγμή της συνάντησης δύο φωτεινών πνευμάτων του Ελληνισμού στον 20^ο αιώνα, του Οδυσσέα Ελύτη και του Μίκη Θεοδωράκη. Είναι μια στιγμή γεμάτη φως, φως ελληνικό, που καταγράφει σχεδόν όλα τα ιδιώματα της πραγματικής ελληνικής μουσικής, αξιοποιώντας παράλληλα τον υπερρεαλισμό που χαρακτηρίζει ολάκερη την ποίηση του Ελύτη, ποίηση για την οποία τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ το 1979.

Για να αποδοθεί σωστά το μουσικό έργο «Το Άξιον Εστί» χρειάζεται συμφωνική ορχήστρα, λαϊκή ορχήστρα, λαϊκός τραγουδιστής, βαρύτονος-ψάλτης, αναγνώστης, χορωδία και ένας μαέστρος που να εμπνέει και να καθοδηγεί σωστά όλο αυτό το πλήθος των εκτελεστών.

Το βράδυ της Κυριακής 16 Σεπτεμβρίου 2018 όλα αυτά συνυπήρξαν στο ανοιχτό Δημοτικό Θέατρο Βόλου «Μελίνα Μερκούρη», σε μία εξ αναβολής συναυλία, που το κοινό του Βόλου και της περιοχής έδειξε ότι περίμενε «πώς και πώς». Γέμισαν τα καθίσματα του μεγάλου ανοιχτού αμφιθεάτρου από ανθρώπους κάθε ηλικίας. Γέμισε και η σκηνή με 54 μουσικούς της συμφωνικής και της λαϊκής ορχήστρας του Δημοτικού Ωδείου Βόλου, με 115 χορωδούς από τρεις χορωδίες: «Βολιώτικη Χορωδία» (διδασκαλία Στάσα Τζάλλα), «Μικτή Χορωδία του Δημοτικού Ωδείου Λάρισας» (διδασκαλία Δημήτρης Καρβούνης) και Μουσικός Πολιτιστικός Σύλλογος «Χορωδία Αταλάντης» (διδασκαλία Αντιγόνη Κερετζή) και τους σολίστες Ιορδάνη Παπάζογλου ως Βαρύτονο-Ψάλτη, Δημήτρη Μπάση ως Λαϊκό Τραγουδιστή, Γρηγόρη Γαλάτη ως Αναγνώστη. Στο πόντιουμ ο καταξιωμένος Μαέστρος Ιωακείμ Μπαλτσαβιάς και πίσω από τους προβολείς, «ψυχή» της όλης διοργάνωσης, ο Διευθυντής του Δημοτικού Ωδείου Βόλου Ανδρέας Μιμαίος.

Η εκτέλεση του μουσικού έργου «Το Άξιον Εστί» δεν είναι μια απλή υπόθεση, το έργο απαιτεί άψογη συνεργασία ανάμεσα σε όργανα, σολίστες και χορωδούς, ανάμεσα σε ανθρώπους που συχνά έχουν διαφορετική μουσική παιδεία (π.χ. οι επαγγελματίες της ορχήστρας και οι ερασιτέχνες της χορωδίας) απαιτεί απόλυτη πειθαρχία καθώς οι μουσικές φράσεις είναι σφιχτές, κοφτές και συχνά τα θεία λόγια του Ελύτη στριμώχνονται σ’ αυτές τόσο που απαιτούν τέλεια άρθρωση για να μπορέσουν να γίνουν κατανοητά.

Το βράδυ της Κυριακής 16 Σεπτεμβρίου 2018 ήταν μια καλή συγκυρία για τα μουσικά δρώμενα του Βόλου. Η συναυλία ξεκίνησε με μία πολύ ωραία εισαγωγή από την κυρία Εύα Κατούνια της Διεύθυνσης Πολιτισμού του ΔΟΕΠΑΠ-ΔΗΠΘΕ και με έναν παντελώς ατυχή χαιρετισμό από τον κύριο Δήμαρχο Βόλου, που αποχώρησε αμέσως μετά.

Στην συνέχεια … άρχισαν τα όργανα. «Γένεσις», η δημιουργία του κόσμου, του ελληνικού κόσμου, πρώτη επιτυχημένη είσοδος του Ιορδάνη Παπάζογλου, πρώτη είσοδος και για τις Χορωδίες, που μαζί ξεκινούν υμνώντας τους πέτρινους ίππους του Αιγαίου και καταλήγουν δοξάζοντας τις ελιές, το χώμα και το λιγοστό νερό.

Ακολουθεί η μεγάλη ενότητα που ονομάζεται «Τα Πάθη», ο κορμός του έργου, που συγκροτείται από ψαλμούς, λαϊκά άσματα και αναγνώσματα και εξιστορεί τα πάθη της Ελλάδας. Στο μέρος αυτό αναδεικνύεται η ικανότητα όλων των συντελεστών. Σαφής και στιβαρός ο Δημήτρης Μπάσης, περισσότερο ευαίσθητος και λιγότερο επικός ο Ιορδάνης Παπάζογλου, εξαιρετικός στα «Θεμέλια», ακριβής στην ανάγνωση αλλά χωρίς μεγάλη εκφραστικότητα ο Γρηγόρης Γαλάτης. Η ορχήστρα ισορροπημένη, με το πιάνο και τα δυο μπουζούκια να αναδεικνύονται όπου και όπως πρέπει. Το κοινό απολαμβάνει και χειροκροτεί ρυθμικά στα λαϊκά άσματα. Ο Μαέστρος – άρχων του συνόλου – αυστηρός στα μέτρα και εκφραστικός στους χρωματισμούς.

Τέλος, το Δοξαστικόν, το τρίτο μέρος του έργου, που εκτελείται «απνευστί» και διαρκεί κοντά στα 20 λεπτά. Το μέρος όπου η Χορωδία έχει τον πρώτο λόγο, καθώς είναι ο Χορός, με την έννοια της αρχαίας τραγωδίας, το πλήθος, που δοξολογεί και χαιρετίζει. Εδώ στοιχειοθετείται το «Άξιον Εστί» της Ελλάδας, ξεκινώντας από το φως και συνεχίζοντας με τους ανέμους, τα νησιά, τα κορίτσια, περνώντας από ένα δυναμικό «Χαίρε» και την χτυπητή αντιπαράθεση του εφήμερου με το αιώνιο, για να καταλήξει θριαμβικά στο «Νυν το μηδέν και Αιέν ο Κόσμος ο Μικρός, ο Μέγας». Χορωδία και Ορχήστρα στο φόρτε και ανάμεσα ο ψάλτης με τα ονόματα, με το λυρικό μέρος και τα «Χαίρε». Άψογος ο Ιορδάνης Παπάζογλου, σωστές στον ρυθμό που αλλάζει διαρκώς και στον τονισμό οι τρεις Χορωδίες, έξαρση των κρουστών της ορχήστρας – φινάλε, ο Ιωακείμ Μπαλτσαβιάς με τα χέρια στον ουρανό.

Όλοι με μιαν ανάσα ανακούφισης και το κοινό με ένα παρατεταμένο χειροκρότημα.

Το βράδυ της Κυριακής 16 Σεπτεμβρίου 2018 ήταν μια καλή συγκυρία για τα μουσικά δρώμενα του Βόλου. Θερμά συγχαρητήρια σε όλους τους ανθρώπους του ΔΟΕΠΑΠ-ΔΗΠΕΘΕ και κυρίως στον Διευθυντή του Δημοτικού Ωδείου Βόλου κ. Ανδρέα Μιμαίο για την άψογη καλλιτεχνική και οργανωτική προετοιμασία της εκδήλωσης. Κάποια μικροζητήματα με την ηχοληψία φαίνεται ότι, εν τέλει, δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν σ’ αυτή την πόλη. Θερμά συγχαρητήρια σε όλους τους συντελεστές της μεγαλειώδους συναυλίας και στον Μαέστρο κ. Μπαλτσαβιά που είχε «το γενικό πρόσταγμα». Πολλές ευχαριστίες στις δύο Χορωδίες που ήρθαν από την Αταλάντη και τη Λάρισα για να γιορτάσουν μαζί με την Βολιώτικη Χορωδία – γιατί κάθε εκτέλεση του «Άξιον Εστί» είναι γιορτή! – και να μας χαρίσουν μια μουσική πανδαισία.

Και βέβαια συγχαρητήρια στο κοινό του Βόλου και της περιοχής που κατέκλυσε το Θέατρο συμμετέχοντας σ’ αυτή τη γιορτή του Πολιτισμού, καταδεικνύοντας για μία ακόμη φορά ότι ο Βόλος είναι μια πόλη στην οποία υπάρχει ποιότητα.

Με την προσμονή των επομένων και με εκτίμηση,

Χρύσανθος Θαλασσινός

Βόλος, 20 Σεπτεμβρίου 2018

(δημοσιεύτηκε στην βολιώτικη εφημερίδα "Θεσσαλία" την Κυριακή 23.09.2018. γράφτηκε από τον κ. Χρύσανθο Θαλασσινό, ο οποίος με παρακάλεσε να φροντίσω "τα διαδικαστικά" με την εφημερίδα, λόγω της μακράς μου συνεργασίας με αυτήν, και μου παραχώρησε το κείμενο για διαδικτυακή αξιοποίηση.)