τα Δελφικά παραγγέλματα

Τα Δελφικά Παραγγέλματα είναι οι εντολές που άφησαν στους Έλληνες οι σοφοί της Αρχαίας Ελλάδας.

Μια πολύτιμη κληρονομιά γνώσης και σοφίας για τις επερχόμενες γενεές.

Οι αρχαίοι Έλληνες ιερείς δεν έδιναν συμβουλές ούτε άκουγαν τις εξομολογήσεις των πιστών, αλλά ασχολούνταν μόνο με την τέλεση των θυσιών και των άλλων ιεροτελεστιών.

Η ηθική εκπαίδευση και καθοδήγηση των πολιτών ξεκινούσε μεν από τους παιδαγωγούς και παιδοτρίβες της νεαρής ηλικίας, αλλά συνεχιζόταν αργότερα στα μαντεία, τα οποία, εκτός από τις χρησμοδοτήσεις τους για τα μελλούμενα και τις θελήσεις των θεών, έδιναν και ένα πλήθος ηθικών παραγγελμάτων και προτροπών συμβουλευτικού χαρακτήρα για τα προβλήματα της καθημερινής ζωής.

Περίοπτη θέση βέβαια, κατείχε σε όλα αυτά,το διάσημο σε όλο τον κόσμο Μαντείο των Δελφών, του οποίου τα ομώνυμα ηθικά παραγγέλματα είχαν καταγραφεί στους τοίχους του Προναού του Ναού του Απόλλωνος, στο υπέρθυρο ή ακόμα και σε διάφορες στήλες που είχαν τοποθετηθεί περιμετρικά στις πλευρές του ναού.

Τα 147 Δελφικά Παραγγέλματα ή Πυθίας Γράμματα, ήταν λιτά αποφθέγματα ελαχίστων λέξεων και ανήκαν στους 7 σοφούς της αρχαιότητας:

τον Θαλή τον Μιλήσιο,

τον Πιττακό τον Μυτιληναίο,

τον Βία τον Πρηνέα,

τον Σόλωνα τον Αθηναίο,

τον Κλεόβουλο τον Ρόδιο,

τον Περίανδρο τον Κορίνθιο και

τον Χίλωνα τον Λακεδαιμόνιο.

Στο αέτωμα του ναού δέσποζαν τα τρία σπουδαιότερα Δελφικά Παραγγέλματα, τα οποία εύκολα μπορούσε να διακρίνει ο πλησιάζων επισκέπτης:

Κάτω αριστερά το ΓΝΩΘΙ ΣΑΥΤΟΝ (να γνωρίσεις τον εαυτό σου).

Κάτω δεξιά το ΜΗΔΕΝ ΑΓΑΝ (να κάνεις τα πάντα με μέτρο, αποφεύγοντας την υπερβολή).

Ανάμεσά τους, στη κορυφή, το περίφημο «ΕΝ ΔΕΛΦΟΙΣ Ε» (ή ΕΙ), για το οποίο ο ιερέας των Δελφών Πλούταρχος έγραψε ολόκληρη πραγματεία («Περί τού έν Δελφοίς Ε»), προσπαθώντας να ερμηνεύσει την απωλεσθείσα σημασία του.

Ο θαυμασμός των αρχαίων Ελλήνων για τα ανηρτημένα αυτά αποφθέγματα στο Μαντείο των Δελφών ήταν τόσο μεγάλος, ώστε ο λυρικός ποιητής Πίνδαρος (522 π.Χ.) θεωρούσε τους επτά σοφούς, γιους του Ήλιου, που με την ακτινοβολία τους φώτιζαν και καθοδηγούσαν τον άνθρωπο στην οδό της αρετής. Αυτά τα σοφά παραγγέλματα χρησιμοποιήθηκαν στην συνέχεια και από άλλους λαούς ,που τα παρουσίασαν σαν "θρησκευτικές εντολές".

(Ακολουθούν τα παραγγέλματα, ταξινομημένα σε αλφαβητική σειρά ως προς το αρχικό γράμμα, γραμμένα με μικρογράμματη γραφή και πολυτονικό σύστημα, με την νεοελληνική τους ερμηνεία.)

Ἀγαθούς τίμα. Να τιμάς τους αγαθούς.

Αἰσχύνην σέβου.         Να σέβεσαι την εντροπή.

Ἄκουε πάντα.    Να ακούς τα πάντα.

Ἀκούσας νόει.   Κατανόησε αφού ακούσεις.

Ἀμαρτάνων μετανόει.         Όταν σφάλλεις, να μετανοείς.

Ἀπέχθειαν φεύγε.       Να αποφεύγεις την απέχθεια.

Ἀποκρίνου ἐν καιρῷ.            Να αποκρίνεσαι στον κατάλληλο καιρό.

Ἀπόντι μή μάχου.       Να μην μάχεσαι αυτόν που είναι απών.

Ἄρρητα μή λέγε.         Να μην λες τα άρρητα.

Ἄρχε σεαυτοῦ.   Να κυριαρχείς τον εαυτό σου.

Ἀτυχούντι συνάχθου.           Να συμπάσχεις με τον δυστυχή.

Βίας μή ἔχου.     Να μην έχεις βία.

Βουλεύου χρήσιμα.    Να σκέπτεσαι τα χρήσιμα.

Γήρας προσδέχου.      Να αποδέχεσαι το γήρας.

Γλώσσαν ἴσχε. Να συγκρατείς την γλώσσα σου.

Γλώττης ἄρχε. Να κυριαρχείς την γλώσσα σου.

Γνοῦς πράττε.    Να πράττεις με επίγνωση.

Γνώθι μαθών.    Γνώρισε αφού μάθεις.

Γνώθι σαὐτόν.   Γνώρισε τον εαυτό σου.

Γονείς αἴδου (καί αἰδοῦ).    Να σέβεσαι τους γονείς σου.

Διαβολήν μίσει.            Να μισείς την διαβολή.

Δικαίως κτω.      Να αποκτάς δίκαια.

Δόλον φοβοῦ.     Να φοβάσαι τον δόλο.

Ἐλπίδα αίνει.     Να δοξάζεις την ελπίδα.

Ἐπαίνει αρετήν.           Να επαινείς την αρετή.

Ἐπί νεκρῷ μή γέλα. Να μην περιγελάς τους νεκρούς.

Ἐπί ρώμῃ μη καυχώ.            Να μην καυχιέσαι για τη δύναμή σου.

Έπου θεώ.            Ακολούθα τον θεό.

Ἐργάσου κτητά.          Να κοπιάζεις για πράγματα άξια κτήσης.

Ἔριν μίσει.           Να μισείς την έριδα.

Ἐστίαν τίμα.      Να τιμάς την εστία σου.

Εὐγένειαν ἄσκει.         Να είσαι ευγενής.

Εὐγνώμων γίνου.       Να είσαι ευγνώμων.

Εὐεργεσίας τίμα.         Να τιμάς τις ευεργεσίες.

Εὐλόγει πάντας.          Να λες καλά λόγια για όλους.

Εὐπροσήγορος γίνου.          Να είσαι ευπροσήγορος.

Εὐτυχίαν εὔχου.           Να εύχεσαι ευτυχία.

Εὐφημίαν ἄσκει.         Να επιδιώκεις καλή φήμη.

Εὔφημος ἴσθι.    Να έχεις καλή φήμη.

Ἔχθρας διάλυε.         Να διαλύεις τις έχθρες.

Ἐχθρούς ἀμύνου.        Να προφυλάσσεσαι από τους εχθρούς.

Ἔχων χαρίζου.  Όταν έχεις, να χαρίζεις.

Ἦθος δοκίμαζε.           Να επιδοκιμάζεις το ήθος.

Ἡττῶ ὑπέρ δικαίου. Να καταβάλεσαι για το δίκαιο.

Θεούς σέβου.      Να σέβεσαι τους θεούς.

Θνήσκε ὑπέρ πατρίδος.      Να πεθάνεις για την πατρίδα σου.

Θυμού κράτε.    Να συγκρατείς τον θυμό σου.

Ἱκέτας αἴδου.     Να σέβεσαι τους ικέτες.

Κακίαν μίσει.    Να μισείς την κακία.

Κακίας ἀπέχου.           Να απέχεις από την κακία.

Κρίνε δίκαια.    Να κρίνεις δίκαια.

Λέγε εἰδώς.         Να λες γνωρίζοντας.

Μανθάνων μή κάμνε.         Να μην κουράζεσαι να μαθαίνεις.

Μή ἄρχε ὑβρίζων.      Να μην κυριαρχείς με αλαζονεία.

Μηδέν ἄγαν.      Να μην υπερβάλλεις.

Νεώτερον δίδασκε.    Να διδάσκεις τους νεότερους.

Νόμῳ πείθου.    Να πειθαρχείς στον Νόμο.

Ὁμίλει πράως.  Να ομιλείς με πραότητα.

Ὁμόνοιαν δίωκε.         Να επιδιώκεις την ομόνοια.

Ὄνειδος ἔχθαιρε.         Να εχθρεύεσαι τον χλευασμό.

Ὃρκῳ μή χρῷ.                 Να μην ορκίζεσαι.

Ὃσια κρίνε.                  Να κρίνεις τα όσια.

Οὓς τρέφεις ἀγάπα.    Να αγαπάς αυτούς που τρέφεις.

Ὀφθαλμού κράτει.       Να κυριαρχείς των οφθαλμών σου.

Παιδείας ἀντέχου.        Να προσηλώνεσαι στην εκπαίδευσή σου.

Πλούτει δικαίως.           Να πλουτίζεις δίκαια.

Πλούτῳ ἀπόστει.          Να αποστασιοποιείσαι από τον πλούτο.

Πόνει μετά δικαίου.    Να κοπιάζεις δίκαια.

Πράττε ἀμετανοήτως.        Να πράττεις με σιγουριά.

Πράττε δίκαια.              Να πράττεις δίκαια.

Πρεσβύτερον αἰδοῦ.   Να σέβεσαι τους μεγαλύτερους.

Προγόνους στεφάνου.         Να στεφανώνεις τους προγόνους σου.

Σαὐτόν ἴσθι.                    Γνώρισε τον εαυτό σου.

Σεαυτόν αἰδοῦ.           Να σέβεσαι τον εαυτό σου.

Σεαυτόν εὖ ποίει.         Να ευεργετείς τον εαυτό σου.

Σοφίαν ζήτει.                 Να αναζητάς τη σοφία.

Σοφοίς χρῷ.                    Να συναναστρέφεσαι με σοφούς.

Τελεύτα ἄλυπος.         Να πεθαίνεις χωρίς λύπη.

Τέχνῃ χρῷ.                      Να ασκείς την Τέχνη.

Τύχῃ μή πίστευε.        Να μην πιστεύεις την τύχη.

Ὓβριν ἀμύνου.             Να προφυλάσσεσαι από την ύβρη.

Ὓβριν μίσει.                   Να μισείς την ύβρη.

Υἱούς παίδευε.              Να εκπαιδεύεις τους γιους σου.

Ὑφορῶ μηδένα.           Να μην είσαι καχύποπτος.

Φθόνει μηδενί.            Να μη φθονείς κανένα.

Φιλίαν ἀγάπα.            Να αγαπάς τη φιλία.

Φιλίαν φύλασσε.       Να φυλάττεις τη φιλία.

Φίλοις εὐνόει.               Να ευνοείς τους φίλους.

Φιλόσοφος γίνου.     Να γίνεις φιλόσοφος.

Φίλους βοήθει.            Να βοηθάς τους φίλους.

Φιλοφρόνει πάσιν.   Να είσαι φιλικός με όλους.

Φόνου ἀπέχου.            Να μη φονεύεις.

Χρόνου φείδου.            Να μη σπαταλάς τον χρόνο.

Ψέγε μηδένα.               Να μην κατηγορείς κανένα.

Η τεχνική επεξεργασία έγινε με χρήση της πολυτονικής γραμματοσειράς Palatino Linotype. Το ονοματεπώνυμο του συγγραφέα του εισαγωγικού κειμένου και των ερμηνειών των παραγγελμάτων δεν μου είναι γνωστό. Έφτασε στα χέρια μου με ηλεκτρονικό μήνυμα σε μονοτονικό σύστημα από τον Πέτρο Ασημακόπουλο. Παρ’ όλο που στο κείμενο γίνεται αναφορά σε «147 Δελφικά Παραγγέλματα», στον πίνακα είναι καταγραμμένα 94.

Χαράλαμπος Σκυργιάννης, Βόλος, 5 Μαΐου 2011